!ÙˆÙ„Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ نور له واټساپ څخه ØŒ ټليګرام یا سيګنال مسنجر ته واوړئ

کله Ú†Û ÙˆØºÙˆØ§Ú“Ùˆ له یو چا سره اړÛÚ©Ù‡ ونیسو نو په WhatsApp Ú©ÚšÛ Ù„ÛŒÚ©Ù„ÛŒ یا ږغیز پیغام وراستوو. ÚÛŒÙ†Û Ú‰ÛØ± Ø¯Ø§Ø³Û Ø®Ù„Ú© سته Ú†Û Ø¯ خپلو شخصي پیغامونو د Ù…ØØ±Ù…یت هیڅ په کیسه Ú©ÚšÛ Ù†Ù‡ دي ÚšÙ‡ بÛÙ„Ú«Ù‡ ÛŒÛ Ø¯ Facebook Messenger کارول دي. Ú‰ÛØ± خلک په Ø¯Û Ù‡Ù… نه پوهیږي Ú†Û Ø¯ دوی له پیغامونو سره Ú†Û Ø¯ دغه پلاټÙورمونو له Ù„Ø§Ø±Û ØªØ¨Ø§Ø¯Ù„Ù‡ کیږي، Ú…Ù‡ کیږي؟ راسئ Ú†Û Ù„Ù‡ Ù†Ú˜Ø¯Û ÙˆØ±ØªÙ‡ وګورو. Ù…Ø®Ú©Û ØªØ± Ø¯Û Ú†Û Ø²Ù‡ د دغه پلاټÙورمونو په اړه قضاوت ÙˆÚ©Ú“Ù… زه په پرلیکه خوندیتوب او Ù…ØØ±Ù…یت Online Security & Privacy Ú©ÚšÛ ÛŒÙˆ ماهر شخص نه یم لیکن په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ Ù…Û Ú©Ù„ÙˆÙ†Ù‡ Ú…ÛÚ“Ù†Û Ú©Ú“ÙŠ دي او په Ø¯Û Ù†Ú˜Ø¯Û ÙˆØ®ØªÙˆÙ†Ùˆ Ú©ÚšÛ Ù…Û Ø®Ù¾Ù„ لټونی Browser له Google Chrome څخه Firefox ته واړوئ او د Ù¾Ù„Ù¼Ù†Û Ù…Ø§Ø´ÛŒÙ† Search Engine Ù…Û DuckDuckgo وټاکل او Ø¯ØºØ³Û Ù…Û Ù¾Ù‡ الکترونیکي ژوند Ú©ÚšÛ Ù„Ù‡ ډیرو نورو Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†ÙˆØŒ ÙØ§ÛŒØ±ÙˆØ§Ù„ونو، ویب سایټونو او خیالي شخصي شبکو څخه مخ اړولی دی. نو زه Ú†Û Ø¯Ù„ØªÙ‡ Ú…Ù‡ لیکم په Ø¯Û Ù…Ø¹Ù†Ø§ نه دي Ú†Û ÛŒÙˆØ§ÚÛ Ù„Ù‡ ÚØ§Ù†Ù‡ Ú«Ú‰ یم په دغه برخه Ú©ÚšÛ Ø¯ کلونو Ú…Ûړنو او تجربو ویاړ لرم. زما Ø´Ú© د WhatsApp په اړه هغه وخت لا Ú‰ÛØ± سو Ú†Û ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© WhatsApp په پیسو رانیوئ، په دومره پیسو Ú†Û Ø¯ Ù¼Ú©Ù†Ø§Ù„ÙˆØ¬Û Ù¾Ù‡ ډګر Ú©ÚšÛ Ø¯ یوه Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù† تر ټولو لوړه بیه وه، ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© WhatsApp په Ø¯Û Ø®Ø§Ø·Ø± نه دی رانیولی Ú†Û ÚšÙ‡ خوندي دی او Ú‰ÛØ± کاروونکي لري بلکه له WhatsApp سره د میلیونونو کاروونکو شخصي پیغامونه او معلومات پراته وو Ú†Û Ø¯ معلوماتو ÙˆÚ–ÙŠ ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© ته تر هرڅه Ú‰ÛØ± ارزښت لري. دغه لا بیا هم زما لپاره د تشویش خبره نه وه ÚÚ©Ù‡ یوه شرکت د بل شرکت څخه یواÚÛ ÛŒÙˆ Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù† رانیوئ. تر دغه یو Ú…Ùˆ Ù…ÛŒØ§Ø´ØªÛ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ زموږ په Ø¯ÙØªØ± Ú©ÚšÛ ÛŒÙˆÙ‡ دنده اعلان Ø³ÙˆÛ ÙˆÙ‡ØŒ ما ته یوه ملګري د Ù…Ø±Ø³ØªÛ ÙˆÙˆÛŒÙ„ او ما ÛŒÛ Ù‡Ù… شمیره له ÚØ§Ù† سره وساتل، وروسته Ù…Û Ù…Ù„Ú«Ø±ÙŠ په WhatsApp Ú©ÚšÛ Ù¾ÛŒØºØ§Ù… راواستوئ د Ø¯Ù†Ø¯Û Ø§Ú“ÙˆÙ†Ø¯ Ú…Ù‡ معلومات ÛŒÛ Ù¾Ú©Ø§Ø± وو. زموږ تر پیغامونو وروسته ما خپل ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© وکتئ Ú†Û Ú«ÙˆØ±Ù… د دغه Ù†ÙØ± د ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© Ù¾Ø±ÙˆÙØ§ÛŒÙ„ د سپارښتنو په برخه Ú©ÚšÛ Ø±Ø§ØºØ¦ØŒ ما ته ÛŒÛ Ø´Ú© راپیدا Ú©Ú“ ÚÚ©Ù‡ ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© ویلي وو Ú†Û Ù¾Ù‡ هیڅ صورت به د WhatsApp Ú‰Ûټا له ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© سره نه ګډوي Ú†Û ÚšÚ©Ø§Ø±Ù‡ درواغ وه. خو زه لا تر اوسه WhatsApp کاروم ÚÚ©Ù‡ Ú†Û Ø²Ù…Ø§ په ملګرو او دوستانو Ú©ÚšÛ ØªØ± اوسه Ú…ÙˆÚ© له WhatsApp او Facebook Messenger ورها خوا بل Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù† نه کاروي. د WhatsApp یو بل ډول هم App Store او Google Play Store ته راغلی دی Ú†Û WhatsApp Business ورته وایي او Ø¯Ø§Ø³Û Ø±Ø§Ù¾ÙˆØ±ÙˆÙ†Ù‡ هم شتون لري Ú†Û Ù¾Ù‡ راتلونکي Ú©ÚšÛ Ø¨Ù‡ WhatsApp د کاروونکو پر Ù„ÙˆÙ…Ú“Û Ù¾Ø§Ú¼Ù‡ تجارتي اعلانونه هم ږدي. موږ ټول په Ø¯Û Ù¾ÙˆÙ‡ÛŒÚ–Ùˆ Ú†Û Ù…Ø´Ø®Øµ اعلانونه ÛŒÙˆØ§Ø®Û Ù‡ØºÙ‡ وخت Ù†Ø´Ø±ÛØ¯Ø§ÛŒ سي Ú†Û ÛŒÙˆ Ú…ÙˆÚ© د چا د ژوند په ټولو کیسو خبر وي ÚÚ©Ù‡ بزګر ته باید د Laptop اعلانونه رانه ÙˆÚ“Ù„ سي او Engineer ته باید د Ù…ÙˆÚ†Û Ø¯ سامان اړوند اعلانونه را نه ÙˆÚ“Ù„ سي. نو په ټوله Ú©ÚšÛ ÙˆÛŒÙ„Ø§ÛŒ سو Ú†Û ØªØ¬Ø§Ø±ØªÙŠ اعلانونو د خلکو شخصي ژوند او شخصي معلوماتو ته تر لاسرسي وروسته په درد خوري. ښه، نو اوس باید Ú…Ù‡ وکړو؟ Ú‰ÛØ±Ù‡ ÚšÙ‡ پوښتنه ده، د Facebook Messenger او WhatsApp لپاره اوس Ú‰ÛØ± ÚšÙ‡ بدیلونه سته Ú†Û Signal او Telegram دي. د دغه دوو Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ùˆ په اړه په App Store او Google Play Store Ú©ÚšÛ Ø¯ خلکو مثبت نظرونه هم لیدلای سئ. دلته به د دواړو Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ùˆ پر ÚØ§Ù†Ú«Ú“نو Ø¨ØØ« ÙˆÚ©Ú“Ùˆ. سیګنل (Signal) سیګنل په ټوله معنا اوپن سورس، وړیا او خوندي میسنجر دی. د AndroidØŒ iOS او Desktop لپاره Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ù‡ لري. د نورو میسنجرانو رقم سیګنل هم د ږغیز او ویډیویي پیغامونو، ږغیز او ویډیويي ټلÙونونو، ګروپیز ږغیز او ویډیویي پیغامونو او تلÙونونو ÚØ§Ù†Ú«Ú“Ù†Û Ù„Ø±ÙŠ. یوه بله ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه ÛŒÛ end to end encryption دی Ú†Û Ù‡Ù… ÛŒÛ Ú–ØºÛŒØ² او هم ÛŒÛ Ù„ÛŒÚ©Ù„ÙŠ پیغامونه لري. هیڅوک نسي کولای Ú†Û Ø³ØªØ§Ø³Û Ù¾ÛŒØºØ§Ù…ÙˆÙ†Ù‡ ولولي او سیګنل وعده Ú©Ú“Û Ø¯Ù‡ Ú†Û Ù‡Ù…Ø¯ØºØ³Û Ø¨Ù‡ ÛŒÛ Ø³Ø§ØªÙŠ. بله ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه ÛŒÛ Ø¯Ø§ ده Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ سئ یو پیغام ته وخت وټاکئ Ú†Û ØªØ± هغه ټاکلي وخت وروسته خپله له منÚÙ‡ ولاړ سي. د Ø¨ÛŒÙ„Ú«Û Ù¾Ù‡ ډول غواړئ Ú†Û ÛŒÙˆ پیغام مو له یو چا سره د پنÚÙ‡ دقیقو لپاره پاته سي او وروسته له منÚÙ‡ ولاړ سي هم ÛŒÛ Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ سئ او مقابل اړخ په Ø¯Û Ø§Ú“Ù‡ هیڅ هم نسي کولای ÛŒØ¹Ù†Û Ù¾ÛŒØºØ§Ù… مو له Ù¾Ø§Ú©ÛØ¯Ùˆ څخه نسي ژغورلای. بله Ú‰ÛØ±Ù‡ په زړه Ù¾ÙˆØ±Û ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه ÛŒÛ Ø¯ Screen Security په نامه ده Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ø¯ Privacy Settings په برخه Ú©ÚšÛ ÙØ¹Ø§Ù„Ù‡ کولای سئ. کله Ú†Û Ø¯ØºÙ‡ ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه ÙØ¹Ø§Ù„Ù‡ کړئ بیا مو نه کوم Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù† پر Ú†Ù¼ Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø¬Ø§Ø³ÙˆØ³ÙŠ کولای سي او نه هم ØªØ§Ø³Û Ù„Ù‡ Ú†Ù¼ څخه سکرین شاټ اخیستلای سئ، Ú©Ù‡ پر Úینو Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ùˆ له Facebook Ø¨Ø§Ù†Ø¯Û Ø´Ú© لرئ Ú†Û Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ù‡ مو څاري هم ورڅخه Ø¨ÛØºÙ…Ù‡ یاست. بله تر ټولو مهمه ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه ÛŒÛ Ø¯Ø§ ده Ú†Û Ú©Ù„Ù‡ ØªØ§Ø³Û ÛŒÙˆ چا ته زنګ وهئ Ø³ØªØ§Ø³Û ØªÙ„Ùون له مقابل تلÙون سره یو پټ Ú©ÙˆÚ‰ شریکوي کله Ú†Û Ø¯ دواړو Ú©ÙˆÚ‰ سره یو شئ وي تلÙون مو صورت نیسي، له هغه څخه بغیر مو تلÙون قطع کیږي او بیا ÚÙ„Û Ú©ÙˆØ´Ø´ کوي. Ú©Ù‡ کومه دولتي څانګه Ø³ØªØ§Ø³Û Ø§Ù†Ù¼Ø±Ù†ÛŒÙ¼ ÚØ§Ø±ÙŠ Ù‡ØºÙ‡ مو په دغه صورت Ú©ÚšÛ Ù‡ÛŒÚ… Ú…Ù‡ نه ویني. کله Ú†Û Ù…Ùˆ تلÙون وصل سو ØªØ§Ø³Û ØªÙ‡ پر سکرین Ú©ÙˆÚ‰ ښکاره کیږي او له مقابل اړخ څخه ÛŒÛ Ù¾ÙˆÚšØªØ¦ Ú†Û Ø¢ÛŒØ§ د هغوی Ú©ÙˆÚ‰ هم همدغه رقم دی، Ú©Ù‡ مو کوډونه سره یو ډول وو خپل تلÙون ته ادامه ورکړئ Ú©Ù‡ نه وو تلÙون مو قطع کړئ او بیا ÚÙ„Û Ú©ÙˆØ´Ø´ وکړئ. سیګنل وعده Ú©Ú“Û Ø¯Ù‡ Ú†Û Ø¯ÙˆÛŒ به په Ø§Ù¾Ù„Ú©ÛØ´Ù† Ú©ÚšÛ Ù‡ÛŒÚ… ډول اعلاناتو ته ÚØ§ÛŒ ورنکړي Ú†Û ØªØ± اوسه پر خپله وعده ولاړ دي. واتس آپ WhatsApp هم Ù‡Ù…Ø¯ØºØ³Û ÙˆØ¹Ø¯Ù‡ Ú©Ú“Û ÙˆÙ‡ خو Ú†Û ÙÛØ³Ø¨ÙˆÚ© رانیوئ اوس ÛŒÛ Ø®Ù¾Ù„Ù‡ وعده ماته Ú©Ú“Ù‡ او د کاروونکو په شخصي معلوماتو څار ساتي. اوس نو Ú©Ù‡ د خپلو شخصي معلوماتو په Ù…ØØ±Ù…یت او خوندیتوب ویرÛږئ سیګنل تر واتس اپ WhatsApp غوره دی. ټیلګرام Telegram ټیلګرام هم Ù„Ú©Ù‡ سیګنل Ø¯Ø§Ø³Û Ø¯ÛŒØŒ APIs او پروټوکولونه ÛŒÛ Ù¼ÙˆÙ„ اوپن سورس دي خو Back end ÛŒÛ Ù¾Ù¼ دی شاید د معلوماتو د Ù…ØØ±Ù…یت په خاطر پټ وي، په اړه ÛŒÛ ÙˆØ±ÙˆØ³ØªÙ‡ خبري کوو. تلګرام هم له سیګنل د Android, iOS Mac, Windows, او Linux لپاره Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù†ÙˆÙ†Ù‡ لري. تلګرام هم د ټولو ږغیزو او لیکلو پیغامونو لپاره انکرپشن لري او تر بل هر میسنجر ژر پیغام لیږي ÚÚ©Ù‡ Ú†Û Ø³Ø±ÙˆØ±ÙˆÙ†Ù‡ ÛŒÛ Ù¾Ù‡ Ù†Ú“Û Ú©ÚšÛ Ù¾Ø§Ø´Ù„ÙŠ دي. د ټلګرام یوه ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه Ú†Û Ù‡ÛŒÚ… میسنجر ÛŒÛ Ù†Ù‡ لري هغه دا ده Ú†Û Ø¯ ÙØ§ÛŒÙ„ونو د ØØ¬Ù… لپاره اندازه نه لري ÛŒØ¹Ù†Û ØªØ§Ø³Û Ù‡Ø± څومره ÙØ§ÛŒÙ„ له یو چا سره شریکولای سئ. نوټ “ما یو ÚØ§ÛŒ ولوستل Ú†Û 1.5 GB ÚØ§ÛŒ لري خو دا خبره کره نه ده†سیګنل او واټس آپ دغه Ù¾ÙˆØ±ØªÙ†Û ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه نه لري ÛŒØ¹Ù†Û Ø¯ ÙØ§ÛŒÙ„ونو لپاره ÛŒÛ ØØ¬Ù… Ù…ØØ¯ÙˆØ¯ دی. ټلګرام د هغه خلکو لپاره هم Ú‰ÛØ± ÚšÙ‡ دی Ú†Û ØºÙˆØ§Ú“ÙŠ په یوه ګروپ Ú©ÚšÛ Ù¾Ù‡ زرګونه خلک ولري ÚÚ©Ù‡ په یوه ګروپ Ú©ÚšÛ Ø³Ù„ زره خلک 100000 ÚØ§ÛŒÛŒÚ–ÙŠ Ú†Û Ú‰ÛØ± لوی تعداد دی. د سیګنل رقم Telegram هم پیغام ته د وخت ټاکلو ÚØ§Ù†Ú«Ú“نه لري Ú†Û Ú©ÙˆÙ„Ø§ÛŒ سئ یو پیغام ته وخت ورکړئ Ú†Û Ù‡ØºÙ‡ ټاکلی وخت ÛŒÛ Ù¾ÙˆØ±Ù‡ سي او پیغام خپله پاک سي. ما Ù…Ø®Ú©Û ÙˆÙˆÛŒÙ„ Ú†Û Telegram هم انکرپشن لري خو دغه انکرپشن په عادي پیغامونو Ú©ÚšÛ Ù†Ø³ØªÙ‡ ØªØ§Ø³Û Ø¨Ø§ÛŒØ¯ Secret Chat وکاروئ تر Ú…Ùˆ له Ø¯ØºÛ ÚØ§Ù†Ú«Ú“Ù†Û Ú©Ø§Ø± واخلئ. Ù…Ø®Ú©Û Ù…Û ÙˆÙˆÛŒÙ„ Ú†Û Ø¯ ټلګرام سرورونه اوپن سورس نه دي ÛŒØ¹Ù†Û Ù…ÙˆÚ– نه پوهیږو Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– له پیغامونو سره Ú…Ù‡ کیږي خو دومره پوهیږو Ú†Û Ø²Ù…ÙˆÚ– پیغامونه هلته د یوه ساده متن په Ø´Ú©Ù„ نه پاتیږي او یا Ø¯Û Ø§Ù…Ú©Ø§Ù† ولري ټلګرام زموږ پیغامونه ولولي. زما هد٠دا نه دی Ú†Û ØªØ§Ø³Û Ù¾Ù‡ ټلګرام هیڅ باور مه کوئ ÚÚ©Ù‡ تر اوسه د باور نه کولو هیڅ دلیل نسته او درواغ نه وایي. دغه یو ØÙ‚یقت بل واورئ! په انټرنیټ Ú©ÚšÛ Ù‡ÛŒÚ… معلومات سل سلنه خوندي نه دي نو له Ø¯Û Ø§Ù…Ù„Ù‡ په هیڅ Ø§Ù¾Ù„ÛŒÚ©ÛØ´Ù† او وب سایټ باور نسئ کولای خو هغه Ú†Û ÚšÚ©Ø§Ø±Ù‡ زموږ معلومات غلا کوي او موږ ÛŒÛ ÙˆÛŒÙ†Ùˆ باید پر ضد ÛŒÛ Ø§Ù‚Ø¯Ø§Ù… ÙˆÚ©Ú“Ùˆ.